Wszechmogący Tatuś?

W czasie spotkania z przyjaciółmi rozmowa zeszła na teologiczny temat, jak powinniśmy zwracać się do świętego Boga. Mój rozmówca zapytał wprost: Co sądzisz o zwracaniu sie do Boga per: „Tatuś”?

Niejednokrotnie słyszałem ze strony niepoważnych kaznodziejów jak zachęcali, aby tytułować Ojca niebieskiego zwrotem "Tatuś", twierdząc, że „w oryginale takie jest właśnie znaczenie tego słowa". Dlatego postanowiłem napisać co osobiście o tym sądzę. Mam nadzieję, że treść tego rozważania zostanie przyjęta jako wyzwanie i ktoś o odmiennym zrozumieniu, zareaguje konstruktywnym komentarzem. Bardzo na to liczę.

W odróżnieniu od niezdecydowanych, ja mam wyrobione zdanie na temat używania tego tytułu, a mianowicie uważam, że żaden człowiek, jako Boże stworzenie, nie ma prawa zwracać się do Boga Ojca słowem „Tatuś”, ponieważ Bóg jest Bogiem, a człowiek jedynie Jego stworzeniem. Pojednanie z Bogiem Ojcem, jakie uzyskujemy w Jezusie Chrystusie, nie zmienia tej relacji.

Apostoł Paweł napisał: „Kiedy jednak nadeszła pełnia czasu, Bóg posłał swego Syna, który narodził się z niewiasty, narodził się pod Prawem, żeby wykupić tych, którzy podlegali Prawu, abyśmy otrzymali przybrane synostwo” (Ga 4:4,5). Chrystus „uniżył samego siebie, gdyż był posłuszny aż do śmierci, i to do śmierci na krzyżu” (Flp 2:8), aby podnieść nas z upadku, w jakim znajdowała się cała ludzkość od czasu Adama i Ewy. Dzięki tej przeogromnej łasce, przez wiarę w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, zostaliśmy podniesieni do godności dziecka Bożego – „Tym zaś, którzy Go przyjęli, dało moc stania się dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w Jego imię” (Jn 1:12). Na tym właśnie polega usynowienie, czyli nadanie praw dziecka, które może w Bogu mieć swojego Ojca. Ten przywilej spełnia się w Chrystusie, który powiedział: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze Mnie” (Jn 14:6).

Wszystko co możemy mieć, mamy wyłącznie w Chrystusie, nic poza Nim. Dlatego też na każdą kwestię dotyczącą naszego statusu, musimy spoglądać przez Chrystusa. Mówiąc prościej, możemy posiadać tylko to, co pokazał nam Chrystus w swojej osobistej relacji z Ojcem. Gwarantem tego jest Duch Święty, gdyż, jak to zapisał Paweł: „W Nim i wy, którzy usłyszeliście Słowo prawdy, Dobrą Nowinę waszego zbawienia, w Nim również, gdy uwierzyliście, zostaliście opieczętowani obiecanym Duchem Świętym” (Ef 1:13). Chrystus zwracał się do Ojca mówiąc Mu „Ojcze”, dzięki temu my też możemy zwracać się do Boga jak do naszego Ojca. W godzinie największej próby, jakiej doświadczył Chrystus w ziemskim życiu, gdy modlił się w Getsemane, wołał: „Abba, Ojcze, Ty wszystko możesz, zabierz ode Mnie ten kielich. Lecz niech się stanie nie to, co Ja chcę, ale to, co Ty” (Mk 14:36). Ewangelista Marek pisząc pod natchnieniem Bożym, podał nam znaczenie słowa „Abba”, które znaczy nic więcej, jak tylko „Ojciec”. Żaden Tata, czy Tatuś.

W Nowym Testamencie spotykamy jeszcze dwa razy słowo „Abba” i za każdym razem jest podane jego znaczenie, które zawsze brzmi „Ojcze”. Jeśli ktokolwiek, bez względu na intencje, podaje inne znaczenie, dopuszcza się fałszowania Słowa Bożego. Nie można tego określić żadną intymną relacją, jak to często robią niefrasobliwi nauczyciele.

Apsotoł Paweł jest autorem pozostałych przypadków użycia tego określenia Boga. W liście do Galacjan Paweł pisze do wierzących na temat naszego usynowienia przez Chrystusa: „po­nieważ jesteście synami, Bóg wysłał Ducha swego Syna do naszych serc, który woła: Abba, Ojcze!” (Ga 4:6). Drugi raz, pisząc do wierzących w Rzymie, wyjaśnia, że „ci, którzy dają się prowadzić Duchowi Boga, są synami Boga. Nie otrzymaliście przecież ducha zniewolenia, żeby znowu się bać, lecz otrzymaliście Ducha usynowienia, w którym wołamy: Abba, Ojcze!” (Rz. 8:14,15). Za każdym razem widzimy inspirację Ducha Świętego, który pozwala nam mówić do Boga nie inaczej, jak „Ojcze”.

We wszystkich przypadkach, w języku oryginalnym jest napisane „abba ho pater”, co znaczy „Abba Ojcze”. Greckie słowo „Pater” znaczy „Ojciec”, nic więcej i nie zawiera  w sobie żadnych zdrobnień. Natomiast słowo „Abba” jest wyrazem asyryjskim lub chaldejskim i ma wspólny rdzeń z hebrajskim „Ab”, które również znaczy „Ojciec”. Oczywiście, jest to bardzo skrótowa analiza, ze względu na format tego rozważania.

Ponieważ żyję już dość długo, pamiętam pewne zdarzenia w historii naszej religijnej wspólnoty. Gdy jeszcze studiowałem teologię i języki biblijne, nie było nawet mowy o próbie nadania innego znaczenia słowa „Abba”. Dopiero w latach 80-tych, gdy zaczęli pojawiać się zagraniczni kaznodzieje, wprowadzono do obiegu pojęcie „Tata”, lub nawet „Tatuś”, jako znaczenie słowa „Abba”. Niejednokrotnie byłem świadkiem takiego nauczania, ponieważ często zajmowałem się tłumaczeniem gości z języka angielskiego.

Skąd wziął się pomysł zmiany znaczenia słowa „Abba”?

W roku 1971, niemiecki teolog Joachim Jeremias napisał, że słowo „Abba” jest „dziecięcą paplaniną” w codziennym odnoszeniu się do swojego ojca.  Równocześnie zastanawiał się, czy można dopuścić, aby w czasach Chrystusa, zwracano się do Boga w ten sposób. Później, w 1981 roku, amerykański biblista Georg Schelbert zauważył, że słowo „Abba” zawiera w sobie pewien akcent, wskazujący na osobistą relacje z Ojcem i znaczy „mój Ojciec”, co potwierdził w 1983 roku profesor Geza Vermes. Dyskusja trwała przez kilka lat, aż w 1988 James Baar wyjaśnił ponad wszelką wątpliwość, że „Abba” nie znaczy „Tata” -„Lecz w każdym razie nie było to dziecinne wyrażenie porównywalne z "tatusiem": to było bardziej uroczyste, odpowiedzialne słowo jakim osoba dorosła zwraca się do Ojca” (But in any case it was not a childish expression comparable with 'Daddy': it was a more solemn, responsible, adult address to a Father). Warto jest w tym momencie przypomnieć słowa apostoła Pawła - „Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, myślałem jak dziecko, rozumowałem jak dziecko. Kiedy zaś stałem się mężczyzną, zaniechałem tego, co dziecięce” (1 Kor 13:11). Jakikolwiek komentarz jest zbyteczny, ponieważ Bóg Ojciec oczekuje od nas dążenia do dojrzałości.

Końcowy wniosek, na jaki chcę zwrócić uwagę, a zarazem rzucić wyzwanie w pytaniu: Jeśli „Abba” znaczy rzeczywiście „Tatuś”, to dlaczego przez dwa tysiące lat Bóg pozbawił swoje dzieci możliwości zwracania się do siebie bardziej czule, niż zwyczajnie „Ojcze”, ponieważ nie spotykamy nigdzie w historii chrześcjaństwa, aby ktokolwiek tak rozumiał to słowo?

Bóg jest zawsze potężny i święty a człowiek nadal pozostaje jedynie Jego stworzeniem, dlatego uważam, że „tatusiowanie” Bogu jest współczenym trendem, wymyślonym przez zwiastunów nowinek.

Henryk Hukisz